Vlaamse kermis

Het moet op het einde van de derde kleuterklas geweest zijn, toen ik voor het eerst het woord 'Vlaams' hoorde, in de samenstelling 'Vlaamse kermis'. Ik had toen nog geen benul of je dat woord met een hoofdletter moest schrijven. Ach nee, ik kon toen nog niet schrijven.

Maar ik had wel het idee dat 'Vlaams' iets leuks moest zijn. De onderwijzers van onze lagere school organiseerden een 'Vlaamse kermis'. Wat waren dat toffe spelletjes! Je mocht overal aanzitten en er waren prijzen te winnen. Je hoefde niet meteen ergens goed in te zijn. Het was een reuze sociaal gebeuren. Iedereen kon je tegenstander zijn, maar dat ervaarde je niet zo: iedereen was je speelmakker. Het was een feest!

'Vlaams' werd voor mij synoniem voor 'vrolijk en gezellig' dat in mijn kindergeest beelden opriep als 'vrolijke vrienden', 'volksdansen' enzomeer. Dat het ook nog een 'identiteit' kon zijn die over jezelf kon gaan, daar had ik geen enkel idee van. Later hoorde ik vertellen over de Vlaamse leeuw. Dat had iets te maken met 1302, putje Middeleeuwen dus, de tijd van graven en ridders en natuurlijk ook prinsen en prinsessen. Hoewel er al meer bloedvergieten aan te pas kwam, bleef 'Vlaams' iets dromerig en romantisch.

Pas later begreep ik dat Limburg in die tijd niet eens tot het graafschap Vlaanderen behoorde, maar gelukkig ontdekte ik dat de Limburgers een eigen volkslied hebben. Het gaat over bronsgroen eikenhout en de brede stroom der Maas. Het was in dezelfde periode dat het resterende groene landschap terecht veel aandacht kreeg, dus dan ben je als tiener toch wel fier dat jouw provincie de meeste 'bossen van Vlaanderen' heeft.

Media

Het hing toen allemaal wat in het ijle. 'Vlaams' was toen nog geen verplichting. Het algemeen beschaafd Nederlands, later netjes ingekort tot algemeen Nederlands, zette de toon. 'Vlaams' was in de jaren tachtig een dialect. Sommige Nederlanders noemden het lacherig het 'algemeen Belgisch Nederlands'. In 1991 kreeg de BRT een extra letter: BRTN. Op 1 januari 1998 werd het VRT. Toch werd er in 2003 vijftig jaar televisie gevierd. Televisie is televisie, wat is het verschil?

Met VRT kreeg ik in 1998 toch een vermoeden van een Vlaamse identiteit. De RTBF behield immers haar naam. Er is in België een Vlaamse en een francofone identiteit. Een Waalse identiteit komt minder tot uiting. Wat dan nog? Er is een logische verklaring voor: de francofone gemeenschap is wereldwijd veel hechter dan de nederlandstalige. Vlamingen en Nederlanders lachen met elkaars taalverschillen. Vergeet niet dat België in 1830 ontstaan is na een conflict met de Nederlanders. Katholieken en liberalen streden toen samen tegen het beleid van Willem I. 178 jaar later zitten Vlaamse katholieken en liberalen samen in een regering en strijden ze tegen de Walen of tegen de franstaligen, het is niet duidelijk.

Politiek

Na het Vlaams Blok en de Volkunie, was de VLD in 1992 de eerste partij die een 'V' in haar letterwoord wilde om haar 'Vlaamse identiteit' aan te tonen. De N-VA van Geert Bourgeois vond in 2001 dat het nog straffer kon. Op 18 april 2008 kwamen er de Vlaams Progressieven bij, die wilden bewijzen dat er aan de linkerkant van het politieke spectrum ook Vlaamse gevoelens kunnen bestaan.

Er bestaan dus nu verschillende soorten vlaamsigheid. Hoera voor de diversiteit! Maar wie kan mij uitleggen wat de meerwaarde is van een 'Vlaamse identiteit' of een 'Vlaams gevoel'? Ligt het aan mijn leeftijd, maar ik zie eigenlijk weinig verschil tussen een Vlaming en een ander mens. De Gravensteengroep wil ons diets maken dat er ook zoiets is als 'Vlaamse intelligentsia'. What the fuck!? Ik associeer intelligentie met een open geest, een nuchtere en kritische houding. Ik wil niet zeggen dat Vlamingen geen intelligente mensen kunnen zijn, maar zich vastklampen aan een 'Vlaamse identiteit' vind ik enggeestig.

Volgens de 'Vlaamse intelligentsia' van de Gravensteengroep, moet het principe van 'territorialiteit' centraal staan. Hoe enggeestig kan je zijn? Alsof milieuvervuiling stopt aan de grenzen. Alsof de globalisering op Vlaanderen geen vat heeft. Er zijn veel redenen om verbondenheid met de grond belangrijk te vinden, maar om dit te definiëren als 'territorium', vind ik een erg militaristisch taalgebruik. Alsof we Vlaanderen moeten verdedigen tegen marsmannetjes.

Vlaamse kermis

Walen zijn gewone mensen, hoor. Daar is niets mee aan de hand. De franstaligen zijn dan weer een soort van wereldburgers. Omdat hun taalgroep niet de allergrootste is, maar toch een wijde verspreiding kent, hebben ze een onderlinge verbondenheid ontwikkelt die wij nauwelijks kennen met bijvoorbeeld de Zuid-Afrikanen. De politiek van het grootste franstalige land, Frankrijk, heeft daar eigenlijk niets mee te maken. Het is echt iets van hun cultuur. Ik vind dat Vlamingen zich terecht bewust mogen zijn van hun eigen culturele wortels, maar dat heeft met politiek bitter weinig te doen. Eerder met Vlaamse kermis.